Φωτογραφίες: Αντώνης Λαμπρινός

Το Βιβλιοσκόπιο στο Ρέθυμνο

Τον Σεπτέμβριο του 2010 ένα μικρό βιβλιοπωλείο εμφανίστηκε δειλά δειλά στην πόλη του Ρεθύμνου, το Βιβλιοσκόπιο. Από τότε μέχρι σήμερα πολλά άλλαξαν. Το Βιβλιοσκόπιο άρχισε να φιλοξενεί εκδηλώσεις για παιδιά, να διοργανώνει λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, να δημιουργεί μια κοινότητα γύρω του που ολοένα μεγαλώνει. Το Βιβλιοσκόπιο σήμερα είναι αγαπητό όχι μόνο στη γειτονιά του· μέσα από τις εκδόσεις του ταξιδεύει σε μικρούς αναγνώστες σε όλη την Ελλάδα. Ο Γιάννης Ζαχαριουδάκης και η Ασπασία Μπουλαμάτση, δύο βιβλιοπώλες που δεν το βάζουν εύκολα κάτω, μίλησαν στο LITTLE BOOKSTORES!

Γιατί επέλεξες να ανοίξεις ένα μικρό βιβλιοπωλείο;

Γιάννης Ζαχαριουδάκης: Όπως και σε όλα τα ωραία στη ζωή ήταν σίγουρα και θέμα συγκυρίας καθώς είχα τότε διαθέσιμο ένα μικρό αλλά όμορφο χώρο και βρήκα και τον κατάλληλο συνεργάτη. Τότε αφυπνίστηκε μέσα μου κάτι που σκεφτόμουν χρόνια και πήγαζε από την ανάγκη μου, ως αναγνώστης, για ένα βιβλιοπωλείο με βιβλία και όχι με χιλιάδες χαρτικά, που δεν είναι ανάγκη να κατέβεις σε ένα αφιλόξενο υπόγειο για να διαλέξεις το βιβλίο σου και που ο πωλητής θα καταλάβει ή τουλάχιστον θα προσπαθήσει να καταλάβει τι σου αρέσει και τι όχι και θα σου προτείνει ανάλογα βιβλία.

Τι κάνει το Βιβλιοσκόπιο να ξεχωρίζει;

Ασπασία Μπουλαμάτση: Όπως όλα τα μικρά βιβλιοπωλεία, πιστεύουμε πως ξεχωρίζουμε για την προσωπική εξυπηρέτηση, για το οικείο και φιλόξενο περιβάλλον. Ιδιαιτέρως όμως το Βιβλιοσκόπιο ξεχωρίζει για το παιδικό του τμήμα· η επιλογή των βιβλίων γίνεται πολύ προσεκτικά και υπάρχει η γνώση αντιστοιχίας βιβλίου και θέματος που απασχολεί τους γονείς ή εκπαιδευτικούς ή όποιον θέλει να αγοράσει ένα δώρο για ένα παιδί που να του ταιριάζει. Και φυσικά ξεχωρίζει για τις συνεχείς και ποικίλες εκδηλώσεις για παιδιά, σε εβδομαδιαία βάση, που ζεσταίνουν το χώρο με παιδικά χαμόγελα.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου σημείο μέσα στο βιβλιοπωλείο;

Γιάννης: “Η φωλιά”, ο μικρός χώρος στο βάθος του βιβλιοπωλείου απ’ όπου μπορώ να ακούω τις συνομιλίες των πελατών, να διαβάζω αλλά και να συγκεντρώνομαι στις εργασίες που πρέπει να ολοκληρωθούν.

Ασπασία: Στην παιδική γωνιά, αφενός γιατί τα παραμύθια είναι αυτά που με μαγεύουν περισσότερο, αφετέρου γιατί εκεί νιώθω πιο χρήσιμη να βοηθήσω στην αγωνία και λαχτάρα του γονέα να βρει αυτό που ψάχνει για το αγγελούδι του.

Θα θέλατε να είχατε περισσότερο χώρο στο βιβλιοπωλείο και, αν ναι, τι θα αλλάζατε;

Γιάννης: Η πρώτη απάντηση που έρχεται στο μυαλό μου είναι πως “ναι, θα ήθελα!”. Θα ήθελα για να υπάρχει χώρος ανάγνωσης, καφέ, περισσότερα ράφια, περισσότερες προβολές βιβλίων, χώρος για παρουσιάσεις βιβλίων κλπ κλπ. Όταν όμως το ξανασκέφτομαι απαντώ πως “όχι, δεν θα ήθελα”. Γιατί φοβάμαι πως θα χαθεί αυτή η ζεστασιά του μικρού βιβλιοπωλείου.

Ασπασία: Θα ήθελα να υπάρχει λίγος, μονάχα λίγος, περισσότερος χώρος για τις αναγνώσεις παιδικών βιβλίων που πραγματοποιούνται κάθε εβδομάδα εδώ και 4 χρόνια. Έρχονται τόσα πολλά παιδιά που πολλές φορές αναγκαζόμαστε, λόγω έλλειψης χώρου, να μην τα αφήνουμε να περάσουν όλα.

Ποια είναι η πιο ασυνήθιστη ή αστεία κατάσταση που έχεις αντιμετωπίσει;

Γιάννης: Δεν θα σας πω μια ασυνήθιστη αλλά μια ιδιαιτέρως χαρακτηριστική σκηνή που επαναλαμβάνεται κατά καιρούς με παρόμοιο μοτίβο και μου προκαλεί πάντα ανάμεικτα συναισθήματα.
-Καλημέρα, φωτοτυπίες βγάζετε;
-Καλημέρα, όχι, κύριε δεν βγάζουμε.
-Α…καλά. Θα ήθελα τότε ένα τριπλότυπο μπλοκ εισπράξεων και ένα στυλό.
-Λυπάμαι, αλλά δεν έχουμε.
-Τι εννοείτε δεν έχετε; Βιβλιοπωλείο δεν είστε;
-Ακριβώς κύριε. Είμαστε βιβλιοπωλείο και όχι χαρτοπωλείο.
-Και πού θα βρω δηλαδή;
-Μα, σε χαρτοπωλείο κύριε.
-Τσ τσ τσ τσ (και μετά οι περισσότεροι φεύγουν κουνώντας το κεφάλι τους με δυσαρέσκεια δίχως να κατανοούν γιατί συμβαίνει αυτό, ή νομίζουν ότι τους κοροϊδεύουμε).

Ποιος είναι ο αγαπημένος σου τακτικός πελάτης;

Ασπασία: Αυτός που μπαίνοντας μέσα, νιώθεις την δίψα του για να βρει το επόμενο βιβλίο που θα διαβάσει. Δεν τον νοιάζει αν είναι παλιά έκδοση ή καινούρια. Δεν τον νοιάζει να είναι απλά ένα “βιβλίο προσφοράς”. Θέλει το βιβλίο που θα του κάνει “κλικ”. Το βιβλίο που, κάπως μαγικά, θα τον διαλέξει την ίδια στιγμή που θα το διαλέξει κι αυτός.

Με ποιον ήρωα ή ηρωίδα βιβλίου θα ήθελες να περάσεις μια μέρα;

Γιάννης: Με τον Καπετάν Μιχάλη του Νίκου Καζαντζάκη.

Ασπασία: Πραγματικά δεν μπορώ να απαντήσω. Θα ήθελα να περάσω μια μέρα με όλους τους ήρωες των βιβλίων που έχω αγαπήσει – και είναι πολλοί!

Ποια ήταν η πιο όμορφη στιγμή που έζησες μέχρι τώρα στο Βιβλιοσκόπιο;

Γιάννης: Η μέρα που ακούσαμε το συνηθισμένο φορτηγάκι της μεταφορικής να σταματάει έξω από το βιβλιοπωλείο και να ξεφορτώνει την πρώτη παλέτα με την πρώτη μας εκδοτική απόπειρα: “Η Φρένια, ο Ραεφμάγιερ και το κόκκινο βιβλίο”. Ήταν τέτοια η χαρά μας που έτρεμαν τα χέρια μας και δεν μπορούσαμε να ξεφυλλίσουμε το βιβλίο!

Αν δεν ήσουν βιβλιοπώλης τι θα ήθελες να είσαι;

Γιάννης: Είμαι βιβλιοπώλης γιατί ακριβώς αυτό θέλω να είμαι. Κι αν δεν ήμουν, θα ήμουν εκδότης παιδικών βιβλίων… Τώρα βέβαια… είμαι και τα δύο!

Ασπασία: Αν δεν ήμουν βιβλιοπώλης θα ήθελα να δουλεύω σε εκδοτικό οίκο και να επιλέγω τα παιδικά βιβλία προς έκδοση ή θα ήθελα να είμαι εικονογράφος παιδικών βιβλίων (αν και το επίπεδο ζωγραφικής μου δεν ξεπερνά τις δυνατότητες ενός παιδιού β΄ δημοτικού…)

Ποια είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή του να είσαι βιβλιοπώλης;

Γιάννης: Όταν τα παιδιά που μπαινοβγαίνουν σήμερα στο Βιβλιοσκόπιο έρθουν αργότερα ως γονείς, με τα δικά τους παιδιά πια, να τα μυήσουν στον κόσμο του παραμυθιού.

Ασπασία: Η ευχαρίστηση των επισκεπτών όταν καταλαβαίνεις τις ανάγκες τους και η δημιουργία νέων μικρών αναγνωστών αλλά και νέων συγγραφέων.

Αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι στο χώρο του βιβλίου τι θα ήταν αυτό;

Γιάννης: Σίγουρα θα αλλάζαμε την τιμή τους ώστε να είναι πιο προσιτή σε όλους.

Από ποια ανάγκη προέκυψε η ιδέα να ξεκινήσετε τις δικές σας εκδόσεις;

Γιάννης: Η αλήθεια είναι πως αυτό το παράτολμο βήμα δεν ήταν προμελετημένο… Οι Εκδόσεις Βιβλιοσκόπιο προέκυψαν σταδιακά. Ήταν μια φυσική εξέλιξη, όπως εμείς τη νιώσαμε, των 7 χρόνων παρουσίας μας στο χώρο του βιβλίου… Μια φυσική εξέλιξη όλων των δράσεων που οργανώνουμε για παιδιά. Όλα ξεκίνησαν από μια ιδέα μου το 2015 για την διοργάνωση ενός λογοτεχνικού διαγωνισμού παραμυθιού. Τότε θέλαμε να συμβάλουμε κι εμείς κάπως στο να διατηρηθεί ζωντανή η κουλτούρα του Ρεθύμνου ως πόλη των γραμμάτων… Να δώσουμε κίνητρο και εκδοτικό βήμα σε νέους επίδοξους συγγραφείς. Δεν είχαμε σκεφτεί τις εκδόσεις. Από τον πρώτο μας λογοτεχνικό διαγωνισμό γεννήθηκε το πρώτο μας βιβλίο, Η Φρένια, ο Ραεφμάγιερ και το κόκκινο βιβλίο, μια συλλογή 3 παραμυθιών της Έλενας Κούτικα, του Χρήστου Σουρουλή και της Αγγελικής Χαλίμ. Μέσα απ’ όλη τη διαδικασία δημιουργίας αυτού του βιβλίου, ξέραμε ότι είναι κάτι που θέλαμε και άξιζε να συνεχίσουμε. Έτσι, διοργανώθηκε ο 2ος Λογοτεχνικός Διαγωνισμός, απ’ τον οποίο δημιουργήθηκαν τα 3 επόμενα βιβλία. Τρώγοντας όμως έρχεται η όρεξη και εμάς μας άρεσε πολύ, οπότε επισκεφθήκαμε τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στη Φρανκφούρτη, τη μεγαλύτερη Έκθεση στον κόσμο, απ’ όπου επιλέξαμε τα υπόλοιπα 7 μας βιβλία. Επίσης, φέτος επισκεφθήκαμε τη Διεθνή Έκθεση Παιδικού Βιβλίου στην Μπολόνια, απ’ όπου πήραμε πολλές ιδέες για τα επόμενα βιβλία μας.  Θα έλεγα, λοιπόν, πως με αγάπη και πολύ κέφι δημιουργήθηκαν οι Εκδόσεις Βιβλιοσκόπιο.

Ποιες προκλήσεις συναντήσατε στην πορεία;

Γιάννης: Κάθε βήμα ήταν και μια πρόκληση για εμάς -εύρεση εικονογράφου, επιμέλεια κειμένου, επιλογή χαρτιού, μεγέθους βιβλίου, τυπογραφείου και ένα σωρό άλλες λεπτομέρειες- μιας και δεν είχαμε καμία γνώση κ εμπειρία όσον αφορά τα στάδια έκδοσης ενός βιβλίου. Τελικά, όμως, η μεγαλύτερη πρόκληση ήρθε μετά την έκδοσή τους: το πώς θα ενημερώσουμε και πώς θα πείσουμε τους φίλους συναδέλφους να μας εμπιστευτούν και να τοποθετήσουν τα βιβλία μας στα ράφια των βιβλιοπωλείων τους αλλά και στην καρδιά τους.

Τι ήταν εκείνο που κάνατε αμέσως μόλις έφτασε στα χέρια σας τυπωμένο το πρώτο σας βιβλίο;

Γιάννης: Αφού ξεπεράσαμε το πρώτο τρέμουλο των χεριών μας από την ταραχή (θα ήταν τυπωμένο κ δεμένο σωστά;) και τον ενθουσιασμό, το ξεφυλλίσαμε ξανά και ξανά δείχνοντάς το ο ένας στον άλλο διάφορες λεπτομέρειες (λες και δεν το είχαμε δει ατελείωτες φορές τους 8 μήνες που το ετοιμάζαμε!), βγάλαμε τις πρώτες μας φωτογραφίες ως μεγαλοεκδότες-μικροβιβλιοπώλες (χαχα) και φροντίσαμε ώστε την ίδια μέρα να πάρουν οι συγγραφείς το πρώτο τους αντίτυπο.

Ασπασία: Να προσθέσω πως ο κος Γιάννης μου έκανε την τιμή να μου δώσει το πρώτο πρώτο αντίτυπο να το διαβάσω στις κόρες μου και μόνο αφού το διάβασα (την ίδια μέρα εννοείται!) ξεκινήσαμε την πώλησή του.

Τι θα συμβουλεύατε τα βιβλιοπωλεία που θα ήθελαν να κάνουν τις δικές τους εκδόσεις;

Γιάννης: Καταρχάς, αν θα ήθελαν να εκδώσουν τα δικά τους βιβλία τότε να μην φοβηθούν να το τολμήσουν. Η δουλειά μας ως βιβλιοπώλες είναι πραγματικά από τις πιο όμορφες δουλειές, αλλά η δουλειά ενός εκδότη του δικού μας βεληνεκούς που παρακολουθεί ο ίδιος όλα τα στάδια, είναι τόσο δημιουργική και τόσο ευχάριστη που σε κάνει να ξεχνάς όλα τα εμπόδια που συναντάς στην πορεία. Θα συνιστούσα την προσοχή στον οικονομικό τομέα καθώς είναι πιθανό να προκύψουν έξοδα που δεν έχεις υπολογίσει. Επίσης, θέλει μεγάλη προσοχή στην επιλογή των εξωτερικών συνεργατών, γραφίστες, εικονογράφους, τυπογραφεία.

Ένα θετικό κι ένα αρνητικό στο να κάνεις τις δικές σου εκδόσεις;

Γιάννης: Το θετικό είναι ότι μπορείς να επιλέξεις εσύ τις ιστορίες που αγαπάς και να τις διαδώσεις στους ανθρώπους μέσα από την έκδοσή τους. Το αρνητικό είναι το οικονομικό ρίσκο του να μην συμμεριστούν πολλοί άνθρωποι τις επιλογές σου και να μείνουν τα αντίτυπα στην αποθήκη σου να τα κοιτάς… με κίνδυνο να μην έχεις αρκετούς πόρους για να συνεχίσεις με νέες εκδόσεις.

Τι αναζητάτε σε ένα παραμύθι προς έκδοση;

Ασπασία: Να σε αγγίζει ο συνδυασμός κειμένου και εικονογράφησης. Να νιώθεις ότι “κάτι” σου έδωσε αυτό το παραμύθι που θα ήθελες να το μοιραστείς με όλα τα παιδιά του κόσμου!

Υπάρχει κάποιο βιβλίο που θα θέλατε να έχετε εκδώσει εσείς;

Γιάννης: Την τριλογία παραμυθιών μόνο με εικόνες του Aaron Becker, “Journey”, “Return”, “Quest”.

Ασπασία: Ο αρκούδος και το πιάνο, του David Litchfield. Ένα βιβλίο που αγάπησα διαβάζοντάς το πρώτα στα αγγλικά και κατόπιν πιάνοντας το πρόσφατα στα χέρια μου από τις εκδόσεις Μικρή Σελήνη.

Ποια είναι τα επόμενα εκδοτικά σας βήματα;

Γιάννης: Το αμέσως επόμενο μας εκδοτικό βήμα θα είναι η έκδοση ενός παραμυθιού με θέμα ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ιστορίας μας, την Αρχαία Ελεύθερνα, και θα προκύψει (ευελπιστούμε) από τον 3ο μας Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Παραμυθιού που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη.