Το Ατλαντίς στη Σαντορίνη

Σ’ ένα μικρό υπόγειο σ’ ένα μικρό χωριό σ’ ένα μικρό νησί στη μικρή μας χώρα βρίσκεται ένα μαγικό μικρό βιβλιοπωλείο. Το λένε Ατλαντίς. Κάθε γωνιά του είναι και μια ανακάλυψη. Στους τοίχους έχει ζωγραφιές, γνωμικά και στίχους από ποιήματα, στα ράφια και στα τραπέζια σημειώματα με σκέψεις για τ’ αγαπημένα του βιβλία. Ακόμα και οι κατηγορίες των βιβλίων του είναι διαφορετικές, “γλυκόπικρα βιβλία για σπιρτόζες κυρίες” ή “καταθλιπτικά βιβλία που όμως επιβεβαιώνουν τη ζωή για στωικούς, ευαίσθητους άντρες”. Στην ταράτσα του γίνονται αναγνώσεις βιβλίων και συζητήσεις με θέα τα απότομα ηφαιστειακά βράχια της Σαντορίνης, τα λευκά υπόσκαφα σπίτια της Οίας και τη θάλασσα χαμηλά, απέραντη. Το Ατλαντίς μοιάζει με καλλιτεχνική εγκατάσταση, είναι το ίδιο ένα πνευματικό έργο, μόνο που δεν αποτελείται από σελίδες, αλλά από ξύλα και πέτρες. Όπως γράφει σε κάποιο σημείο, “σπουδαία πράγματα μπορούν να συμβούν όταν οι άνθρωποι και τα βουνά συναντιούνται”.

Ο Craig Walzer, ένας από τους ιδρυτές του Ατλαντίς, και η Sarah Nasar, η υπεύθυνη του βιβλιοπωλείου, μίλησαν στο LITTLE BOOKSTORES.

Γιατί επιλέξατε να ανοίξετε ένα μικρό βιβλιοπωλείο;

Craig Walzer: Επισκεφτήκαμε το νησί, εγώ κι ένας φίλος μου. Ξεκίνησε κάπως σαν αστείο. Σκεφτήκαμε πως παρόλο που αυτό είναι ένα πανέμορφο μέρος για να διαβάσεις βιβλία, κανένας δεν έχει εδώ ένα βιβλιοπωλείο. Ας είμαστε, λοιπόν, εμείς οι τρελοί που θα το ανοίξουμε! Κι έτσι το ανοίξαμε.

Τι κάνει το Ατλαντίς ξεχωριστό;

Craig: Πρώτα απ’ όλα βρίσκεται σ’ ένα πανέμορφο μέρος. Όμως το Ατλαντίς είναι πολλά περισσότερα από ένα όμορφο μέρος. Είμαστε αρκετά σοβαροί με τα βιβλία που επιλέγουμε, έτσι έχουμε στο βιβλιοπωλείο μόνο πολύ καλά βιβλία.

Sarah Nasar: Έχω επισκεφτεί πολλά βιβλιοπωλεία στον κόσμο και η αίσθηση που έχεις όταν μπαίνεις μέσα στο Ατλαντίς είναι ξεχωριστή. Είναι σαν να εκπνέεις. Αισθάνεσαι την πνευματική προσπάθεια που έχει γίνει για να φτιαχτεί αυτός ο χώρος. Τα βιβλία, επίσης, είναι εξαιρετικά, υπάρχουν πρώτες εκδόσεις, συλλεκτικά βιβλία που είναι σχεδόν 100 ετών. Αισθάνεσαι σαν η ιστορία να είναι χειροπιαστή εδώ.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου σημείο μέσα στο βιβλιοπωλείο;

Craig: Δεν είναι τόσο μεγάλο, θα ήταν άδικο να διαλέξω κάποιο. Μ’ αρέσουν όλες οι μικρές γωνιές του. Για παράδειγμα, έχουμε ένα κρεβάτι ακριβώς πάνω από τα ράφια και είναι ωραία όταν αποκοιμιέμαι εκεί πάνω, ακούω τους πελάτες να συζητούν για βιβλία και χαμογελώ.

Sarah: Μου αρέσει πολύ αυτό το πάνω ράφι που φτιάξαμε πρόσφατα, λέγεται “Γλυκόπικρα βιβλία για σπιρτόζες κυρίες”. Ο τίτλος του μου φαίνεται ξεκαρδιστικός και τα βιβλία του είναι εξαιρετικά, τα έχω διαβάσει πάνω κάτω όλα. Ο Craig σκέφτηκε τον τίτλο κι εγώ επέλεξα τα βιβλία, ήταν μια πολύ ωραία κοινή προσπάθεια.

Θα θέλατε να έχετε περισσότερο χώρο στο βιβλιοπωλείο; Τι θα αλλάζατε;

Craig: Κάποιες φορές θα ήταν χρήσιμο όμως δεν νομίζω πως θα έπρεπε να είμαστε άπληστοι ενώ υπάρχει ακόμη χώρος μέσα στο βιβλιοπωλείο που θα μπορούσαμε ν’ αξιοποιήσουμε. Βασικά μόλις φτιάξαμε κάποια ράφια στο πίσω δωμάτιο. Προς το παρόν κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε στο χώρο που έχουμε, έτσι κάναμε πάντα.

Sarah: Περισσότερο χώρο; Μάλλον θα προτιμούσα να έχουμε περισσότερα βιβλία σ’ αυτόν τον χώρο. Είναι μεγαλύτερη η πρόκληση νομίζω, αν δεν έχεις τόσο πολύ χώρο τα βιβλία είναι πιο προσεκτικά επιλεγμένα. Άρα έχεις μόνο τα καλύτερα ή εκείνα που θα ήθελες να προτείνεις στους αναγνώστες. Περισσότερα βιβλία λοιπόν!

Ποιος είναι ο αγαπημένος σου τακτικός πελάτης;

Craig: Αν και η φύση του βιβλιοπωλείου μας είναι τέτοια που μας επιτρέπει να έχουμε πολύ λίγους τακτικούς πελάτες, υπάρχει ένα μικρό κορίτσι που το ξέρουμε από όταν ήταν ενός έτους, η Δανάη. Επιστρέφει κάθε χρόνο, η γιαγιά της έχει σπίτι στην Οία. Τώρα είναι 13 ετών, έχει ακριβώς την ηλικία του βιβλιοπωλείου.

Sarah: Ένα μικρό κορίτσι που ήρθε πρόσφατα και αγόρασε το βιβλίο “Ο άνεμος στις ιτιές”. Ξεκίνησε να το διαβάζει όρθια μέσα στο βιβλιοπωλείο και της είπα πως αν θέλει μπορεί να καθίσει στην καρέκλα. Όταν έφυγα το βράδυ από το βιβλιοπωλείο και πήγα για φαγητό έτυχε να είναι εκεί με την οικογένειά της και διάβαζε ακόμα το βιβλίο. Ήταν αξιολάτρευτη, της άρεσε τόσο πολύ!

Ποια είναι η πιο ασυνήθιστη ή αστεία κατάσταση που έχεις αντιμετωπίσει;

Craig: Θυμάμαι περίπου 10.000 τέτοιες. Νομίζω όμως πως το πιο αστείο περιστατικό που συνέβη ποτέ στο βιβλιοπωλείο είναι η ταμπέλα που λέει RENT-A-CAT. Όταν ήταν περίπου 8 ετών, η Δανάη μας βοηθούσε να οργανώσουμε το παιδικό τμήμα. Εγώ κάποιες φορές διαμαρτυρόμουν για τους ανθρώπους που έμπαιναν στο βιβλιοπωλείο και έβγαζαν φωτογραφίες τις γάτες. Και της έλεγα, Δανάη κοίτα, αν είχαμε ένα ευρώ για κάθε έναν που φωτογραφίζει τις γάτες θα ήμασταν εκατομμυριούχοι μέχρι σήμερα, κι εκείνη είπε τότε, νοικιάστε τις γάτες! Της είπα πως αυτή είναι μια σπουδαία ιδέα και με το οκτάχρονο χέρι της έβαψε την ταμπέλα που έχουμε έξω. Ορκίζομαι πως τίποτα απ’ όσα έχουμε κάνει για το βιβλιοπωλείο δεν ήταν πιο χρήσιμο και δεν μας έφερε δουλειά περισσότερο απ’ αυτήν την ταμπέλα που έκανε εκείνη. Μας ταιριάζει απόλυτα γιατί είναι ασεβής, δεν έχει καμία απολύτως λογική στο μέρος που είναι, δείχνει στον κόσμο πως δεν παίρνουμε τους εαυτούς μας πολύ στα σοβαρά, πως συνθέτουμε το βιβλιοπωλείο όσο προχωρούμε, πως αυτή είναι μια οργανική διαδικασία κι έχει πλάκα. Σύμφωνα με αυτές ακριβώς τις κατευθυντήριες αρχές φτιάξαμε το βιβλιοπωλείο, επομένως είναι τέλεια.

Sarah: Για μένα η πιο αστεία κατάσταση ήταν μια πολύ διασκεδαστική φωτογράφιση που κάναμε πέρυσι για ένα ημερολόγιο που θα λέγεται “Οι άνθρωποι του βιβλιοπωλείου Ατλαντίς”. Βγήκαμε πολλές φωτογραφίες, μέσα στο βιβλιοπωλείο, στην κουζίνα, στην ταράτσα, κάναμε πλάκα συνέχεια και δεν σταματήσαμε να γελάμε. Όταν οι άνθρωποι του βιβλιοπωλείου Ατλαντίς γίνουν περισσότεροι θα το τυπώσουμε!

Με ποιον ήρωα ή ηρωίδα βιβλίου θα ήθελες να περάσεις μια μέρα;

Craig: Δεν θα με πείραζε να πάω σε μερικές περιπέτειες με τον Δον Κιχώτη. Νομίζω θα περνούσε καλά στην Ελλάδα. Θα ερχόταν στο βιβλιοπωλείο, θα αράζαμε, θα λέγαμε βλακείες και θα αποτυγχάναμε σε ό,τι θα προσπαθούσαμε να κάνουμε, μέσα σ’ αυτά και στο να κερδίσουμε το κορίτσι.

Sarah: Μάλλον με την κυρία Νταλογουέι. Θα ήθελα να πίναμε μαζί τσάι, ίσως και να περνούσα να πάρω εγώ τα λουλούδια της. Αλλά και με τον Γκάτσμπυ και την Νταίζυ, θα ήθελα να τους γνωρίσω και τους δύο.

Αν δεν ήσουν βιβλιοπώλης τι θα ήθελες να είσαι;

Craig: Δεν ξέρω ειλικρινά. Θα ήθελα να κάνω κάτι στα πλαίσια της εκπαίδευσης ή που να εξασφαλίζει στους ανθρώπους πρόσβαση σ’ αυτήν. Ξέρεις, κάνουμε την πιο εμπορική εκδοχή αυτού και μερικές φορές θα ευχόμουν η δουλειά μας να είναι λιγότερο σχετική με τα χρήματα και περισσότερο με τη γνώση. Επίσης, μερικές φορές θα ευχόμουν να είχαμε μεγαλύτερη επαφή με ανθρώπους που δεν έχουν απαραιτήτως την οικονομική δυνατότητα να έρθουν στη Σαντορίνη. Γενικά, θα ήμουν πολύ χαρούμενος να βρίσκομαι με οποιονδήποτε τρόπο σ’ έναν χώρο που έχει να κάνει με ιδέες.

Sarah: Είμαι δασκάλα, επομένως μάλλον θα δίδασκα. Αλλά, είμαι σίγουρη πως θα αισθανόμουν σαν ψάρι έξω απ’ το νερό, θα μου έλειπε πολύ το να πουλάω βιβλία. Εδώ αισθάνομαι καλά να είμαι!

Ποια είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή του να διευθύνεις ένα βιβλιοπωλείο;

Craig: Μ’ αρέσει ο τρόπος ζωής. Μ’ αρέσει που έχουμε το δικό μας μικρό χώρο και προσπαθούμε να βάλουμε λίγη τάξη στο χάος του κόσμου. Ακόμα κι αν είναι χάος είναι τουλάχιστον το δικό μας χάος και υπάρχουν λίγα πράγματα που είναι στον έλεγχό μας, όπως τα βιβλία που έχουμε, ο τρόπος που τα τοποθετούμε, οι ώρες που ανοίγουμε και που κλείνουμε, μικρά πράγματα σαν αυτά. Είναι πολύ ωραίο να έχουμε έναν επιμελημένο χώρο μ’ αυτόν τον τρόπο. Όταν ξεκινήσαμε δεν πιστεύαμε ποτέ πως θα κρατούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα, πόσο μάλλον πως θα είχαμε την αναγνώριση που είμαστε τυχεροί να έχουμε. Όλα αυτά, και μόνο το γεγονός ότι υπάρχουμε αυτή τη στιγμή ως βιβλιοπωλείο είναι μεγάλο κέρδος. Τα υπόλοιπα είναι απλώς ένα μπόνους.

Sarah: Είναι μεγάλη ικανοποίηση που έχεις όταν μπορείς να βάλεις το σωστό βιβλίο στα σωστά χέρια. Μπορεί να ακουστεί δραματικό αλλά τα βιβλία έχουν μεγάλη επίδραση στους ανθρώπους, μπορούν ν’ αλλάξουν τη ζωή τους. Είναι πολύ ωραίο, επομένως, να προτείνεις σε κάποιον ένα βιβλίο και να επιστρέφει στο βιβλιοπωλείο για να σου πει πόσο πολύ του άρεσε. Μπορεί έπειτα να του προτείνεις κάποιο άλλο κι έτσι ξεκινάς να χτίζεις μια σχέση, να τον γνωρίζεις μέσα από τις αναγνωστικές του συνήθειες. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή.

Αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι στο χώρο του βιβλίου τι θα ήταν αυτό;

Craig: Είμαστε αρκετά τυχεροί που βρισκόμαστε στη Σαντορίνη, είναι σαν ένα διαφορετικό βασίλειο σε έναν διαφορετικό κόσμο σε μια διαφορετική οικονομία. Γενικά, η δική μου άποψη είναι ότι τα βιβλία δεν είναι ούτε άγια, ούτε ιερά,ούτε πιο σημαντικά από την πώληση οποιουδήποτε άλλου πράγματος. Είναι απλά θέμα επιλογής και για κάποιους ανθρώπους άλλα πράγματα θα είναι πιο σημαντικά. Επομένως, ποτέ δεν υπέθεσα πως αξίζουμε καλύτερη αντιμετώπιση από τον άνθρωπο που πουλάει παπούτσια ή σουβλάκι ή οτιδήποτε. Όλοι έχουν τα δικά τους προβλήματα και επειδή εμείς πουλάμε κάτι που έχει λέξεις δε σημαίνει πως δεν πρέπει να εξηγήσουμε στους ανθρώπους γιατί πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα λεφτά τους ν’ αγοράσουν βιβλία. Εκείνα τα βιβλιοπωλεία που θα συνεχίσουν να υπάρχουν και να ευδοκιμούν είναι εκείνα που εξελίσσονται. Εμένα δεν θα με πείραζε να πληρώσω ένα ή δύο ευρώ παραπάνω σε ένα μέρος που κάποιος θα με καθοδηγήσει και θα μου εξηγήσει γιατί να πάρω αυτό το βιβλίο, να γνωρίζει τα βιβλία για τα οποία μιλώ, να είναι υπομονετικός και να με κάνει να ενθουσιαστώ ν’ ανοίξω την πρώτη σελίδα. Νομίζω πως αυτό λείπει σε αρκετά βιβλιοπωλεία και ίσως τώρα η πίεση να κάνει τους βιβλιοπώλες να ψάξουν να βρουν νέους δημιουργικούς τρόπους να προωθήσουν τη λογοτεχνία και να σκεφτούν την πώληση βιβλίου ως μια ολοκληρωμένη εμπειρία. Αλλά και τους εκδότες να προσπαθήσουν να μάθουν το κοινό τους και να γίνουν πιο επιλεκτικοί σ’ αυτά που εκδίδουν και μεταφράζουν.

Sarah: Θα ήθελα να υπήρχαν περισσότερα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία. Όσο περισσότερα τόσο το καλύτερο!

Τα αγαπημένα του Ατλαντίς

ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥΣ

Craig: A Month in the Country, J. L. Carr / Sum, David Eagleman / Tenth of December, George Saunders

Sarah: The Collected Stories, Lydia Davis / The Waves, Virginia Woolf / Mrs Dalloway, Virginia Woolf / Short Cuts, Raymond Carver / Just Kids, Patti Smith

ΓΙΑ ΜΙΚΡΟΥΣ

Craig: The arrival, Shaun Tan / The fox and the star, Coralie Bickford Smith / Press Here, Hervé Tullet

Sarah: To Kill a Mockingbird, Harper Lee / The Silver Sword, Ian Serraillier / Matilda, Roald Dahl / The owl is afraid of the dark, Jill Tomlinson